«حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا »1
این حدیت شریف پیامبر اکرم ص به عنوان مدل و الگو حساب و کتاب نفس، باید در ویترین
ذهن مان نصب شود و هرچند وقت یکبار خودمان را با آن چک کنیم . یعنی همانطوری که
هرچند بار چربی، قند و فشار خون مان را اندازه می گیریم ، اگر از حد نرمال گذشته
برنامه و تمرینات لازم را برای کنترل ان بکار می بریم ، برای نفس که به مراتب قوی تر و
تشخیص آن مشکلتر است باید با شاخص های دینی که از طرف سفیران الهی مشخص
شده،خود را کنترل کنیم تا اگر بانگی برآمد و خواجه رفت ؛ دستمان خالی نباشد.
به طور کلی ما دو نوع محاسبه نفس داریم :
1- حساب روزانه : که قبل از خواب انجام می گیرد ، اگر کار خوبی انجام دادیم خدا را شاکر باشیم و اگر
گناهی مرتکب شده ایم از درگاه الهی توبه و انابه کنیم . این نوع محاسبه مثل یک بازاری و کاسب است که
در آخر وقت سود و زیان خود را حساب می کند.
2- حساب ماهانه یا سالانه: که به درون خود بنگریم ، ببینیم که مشکل درونی مان چیست؟ از عبادت
لذت می بریم یا نه؟ نمازمان ما را از گناه باز می دارد یانه؟
قلبمان که اتاق پذیرایی ویژه الهی است ،بیدار است یا خواب؟ اگر بیدار است؛ چرا اراده لازم را برای
مبارزه با شیطان درونی و بیرونی ندارد؟ و.....
این نوع حساب شرکتی و کلان است و قیمت و ارزش آن بیشتر است ، و تشخیص و کنترل آن هم مشکلتر است
و نیاز به ضجه ، توسل و مراقبت بیشتری است .
اگر این حساب و کتاب با دقت و نظارت خوبی انجام گیرد، انسان را به جایگاه واقعی انسانیت می رساند!!!!
رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت
1بحار الأنوار، ج 67، ص 73.
