اولین مرحله از سیر و سلوک الهی مرحله بیداری (یقظه)است . چرا انسان خواب یا در حالت
چرت زدن نمی تواند سیر کمال را طی کند. این بحث با توجه به اینکه با مرگ ارتباط تنگاتنگی دارد
بسیار اهمیت دارد زیرا مرگ را برادر بزرگ خواب می داند و در قرآن مجید به آن اشاره شده است.
قرآن می فرماید:
«اللَّهُ یَتَوَفَّى الاَْنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَ الَّتِى لَمْ تَمُتْ فِى مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِى قَضَى
عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ الاُْخْرَى إِلَى أَجَل مُّسَمًّى خداوند ارواح را به هنگام مرگ به تمامى باز مى ستاند
و ارواحى را که نمرده اند نیز به هنگام خواب مى گیرد; سپس ارواح کسانى را که فرمان
مرگ آنها را صادر کرده، نگه مى دارد و ارواح دیگرى را ]که باید زنده بمانند [تا سرآمد ]وقت [معیّنى باز مى گرداند»1
روش تشخیص اینکه بدانیم خواب هستیم یا بیدار!
در روایت معتبری که ازامام علی علیه السلام نقل شده : " الناس نیام اذا ماتوا انتبهوا مردم در خوابند
وقتی که مردند ،بیدار می شوند"2.
برای تشخیص اینکه بدانیم خوابیم یا بیدار ، باید خصوصیات خواب را بدانیم ، ویژگی و خصوصیات یک انسان
خوابیده چیست ؟
1- یک انسان خوابیده نمی تواند کار مفیدی انجام دهد مثلا نمی تواند فکر کند، درس بخواند ، عبادت کند،
خدمت به خلق کند و در یک کلام برای خودش و جامعه یک ذره مفید و اثر بخش نیست . اگر انسان یک
عمر زندگی کرد و چیز مفیدی برای آخرت خود ذخیره نکرد ،قطعا طبق این حدیث در خواب بوده و یک
عمر 70- 80 ساله را در توهم و خیالات سپری کرده است.
2- بین خواب های ما هیچ ارتباط و پیوستگی وجود ندارد مثلا اگر کسی 60 سال عمر کرده باشد
و 20 سال آن در خواب باشد ، در این مدت بین خوابهایش هیچ ارتباطی نیست که باعث رشد و پیشرفت
او شود به عنوان نمونه خواب دیشب با خواب پریشب ارتباط سریالی باهم ندارند که چیزی عائد انسان شود
بلکه هر خواب مثل یک فیلم خیالی کوتاه است که ربطی به ماقبل ندارد.
در حالی کمال علمی و عملی انسان در ارتباط اجزاء عمرش است مثلا انسان در کودکی به مدرسه رفته ،
در نوجوانی ادامه همان راه را می رود تا در جوانی به یک درجه علمی برسد . ارتباط اجزاء عمر یک اصل حاکم
بر زندگی است تا باعث پیشرفت علمی ، فرهنگی ،سیاسی و ....می شود . پس انسانی که 70 سال عمر کرده
ولی یک قدم در را کمال و شناخت خداوند برنداشته این مدت در خواب بوده بعد از مرگ با دنیایی روبرو می شود
که ایشان در آنجا هیچ جایگاه و مقامی ندارد.
3- یک انسان خواب ممکن است در خواب خیلی چیزها راصاحب و مالک شود ؛مثلا در خواب می بیند که
بهترین ویلا و باغ و بستان دارد، بهترین مقام مملکتی را دارد و ازنعمت فرزند و زن و...برخوردار است اما وقتی
که بیدار می شود ،می بیند از آنها هیچ خبری نیست و همه اش توهم وخواب بوده ،واقعا دستش از همه آنچه
دیده خالی است ، همه آن لذتها تبدیل به غم و نارحت و ای کاشششششششششش می شود.
انسانی که مرگ سراغ آمد ولی کاری برای آن دنیای ابدی نکرده باشد همه این چند طبقه و زن و فرزند
و پست مقامها مثل همان خواب است که در آن دیار دست خود را از همه چیز خالی می می بیند و
هیچ کدام کارآیی لازم را ندارند.!!!
پس اینکه روایت می فرماید: مردم در خوابند وقتی مردند بیدار می شود ، مجاز نیست
بلکه حقیقت است البته برای کسانی که نسبت به آخرت غافلند و برای آن خانه ابدی کار مفید و قابل اعتنایی
نکردند نه برای انسان مومن ،فعال و مفید برای خود و خلق خداوند!!!
پس حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا 3یکبار دیگرخود را چک کنیمممممممممممم ببینیم خواب هستیم یا بیدار!!!!!!!!
1- زمر، آیه42
2- شرح الکافی (مولی صالح مازندرانی)، ج9، ص170.
3-وسائل الشیعة، ج، ص99.
