یکی از بهترین و کارآمدترین رشته های علوم اسلامی ، دنیاشناسی است.
اگر انسان این واقیعت را بداند که« حب الدنیا راس کل خطیئه» 1 است یعنی هر ناگواری و
مصیبتی که دامنگیر انسان می شود به نوعی از وابستگی به دنیا و شاخ و برگ آن است،
در این صورت شناخت دنیا و مظاهر آن اهمیت ویژه ای پیدا می کند.
در بین بزرگان حضرت علی علیه السلام بیشتر به شناسایی و شناخت دنیا پرداخته است . آن حضرت
ظاهر و باطن دنیا ، اول و آخر آن را خوب شناخته و بیان فرموده است ؛ لذا نهج البلاغه به خوبی
به بهانه های مختلف هویت دنیا و دنیا طلبان را به نمایش گذاشته است .
در این جند سطر به سه شاخصه مهم دنیا از زبان حضرت علی علیه السلام می پردازیم.
آن حضرت می فرماید:« تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ ؛_فریب می دهد و زیان می رساند و می گذرد»2
1- اولین ویژگی و خصوصیت دنیا در نزد کارشناس دنیا ، فریب دهنده بودن آن است.
دنیا چگونه انسان را می فریبد ؟ روش و ابزار حقه و فریب او چیست؟
از طریق ظواهر پر زرق و برق انسان را می فریبد ؛ ثروت ها، مقام ها، قدرت ها ، کاخها و....
روکش این چیز ها لذت بخش و باطن آنها سم مهلک و کشنده است که انسان های ناشی و
دنیا طلب مانند کودکانی می مانند که فقط ظاهر را می بیند و از باطن و آینده آن غافل اند.
2- زیان می رساند (به وسیله بلا و گرفتاری هایش )یعنی از طریق ناکامی ها و شکست ها و دردها
به انسان ضربه می زند و جیغ انسانهای غافل را در می آورد.
تا چشم باز می کند آثار پیری را بر چهره خود می بیند ، تازه بر صندلی قدرت تکیه زده حکم مدیر جدید از راه می رسد و...
البته انسان دنیا شناس از همان ابتدا دل به صندلی چرخ دار نبسته و با آمدن مدیر جدید هم ناراحت
نیست و شاد هم هست که مسئولیت از دوششششششششششش بر داشته اند.
3- اخرین شاخص دنیا ناپیدار بودنش است به سرعت و شتاب از دوستانش می گذرد
و آنها را جا می گذارد فقط هم و غمش باقی می ماند، طول عمر آن به اندازه یک خواب شیرین است .
سلاطین همه زیر خاک دفن شدند فقط کاخ هایشان برای عبرت مانده است.
بعد حضرت در ادامه حدیث ادامه می دهد که خداوند حیفش می آید آن را به عنوان پاداش به اولیائش بدهد....
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَرْضَهَا ثَوَاباً لِأَوْلِیَائِهِ وَ لَا عِقَاباً لِأَعْدَائِهِ وَ إِنَّ أَهْلَ الدُّنْیَا کَرَکْبٍ بَیْنَا هُمْ
حَلُّوا إِذْ صَاحَ بِهِمْ سَائِقُهُمْ فَارْتَحَلُوا
خداوند سبحان (بر اثر حقارت و پستى دنیا) راضى نگشت که آنرا پاداش دوستان خود و کیفر دشمنانش قرار دهد،
و اهل دنیا مانند کاروانى هستند که در بین آنکه فرود آمده اند (تا لحظه اى آسوده شده رفع خستگى نمایند)
ناگاه راننده ایشان (جلودارشان) بآنها بانگ زند (: کوچ کنید که اینجا جاى استراحت نیست) پس کوچ کنند.
نکته مهم دنیا غیر از آسمان و زمین و...است این امور خلقت خداوند هستند .دنیا دل بستن مظاهر آن و غفلت از یاد خداوند است
انسان عاقل از آنها برای هدف عالی و آخرتی خود استفاده می کند.
1- اصول کافى ج 2، ص 130
2-حکمت 415 نهج البلاغه
