مادر در لغت یعنی اصل و ریشه هر چیزی را می گویند که از آن 

خارج می شود. و دارای احکام ویژه و حرمت خاصی دارد . 

مادر مسئول به فعلیت در آوردن حمل و محصول نهایی اش است .

در این دوران که بچه در شکم مادر است، وقتی که مقداری از 

آن استعداد های بالقوه او به فعلیت رسید و سنگین شد به دنبال

محیط بزگ تر می گردد و محیط شکم مادر را مناسب برای تکامل خود

نمی بیند و از آن خارج و به زمین قدم می نهد . این قانون در همه 

هستی جاری است؛ یعنی نه تنها در میان انسان و حیوانات بلکه 

در میان نباتات هم هست . میوه درخت وقتی که روی درخت هست 

استعداد رشد دارد و به حدی از فعلیت  که رسد ، سنگین شده 

و از درخت جدا خواهد شد و به زمین قدم گذاشته تا در درون انسان 

نهایت شکوفایی و فعلیت خود را ببیند . 

این قانون در خود مادر هستی و مجازی؛ یعنی خود «زمین» هم جاری

است . لذا وقتی که زمین به نهایت عمر طبیعی خود رسید، در آستانه قیامت 

پرده را کنار می زند و بچه های خود را بیرون می ریزد ، گویا بچه بر 

شکم او سنگینی می کند و آنها را به زمین وسیع قیامت که خیلی 

باصفاتر و امکانات بیشتری دارد رها می کند . اخرجت الارض اثقالها ...

این بار های سنگین که امروز با رحم خود از چشم دیگران پنهان کرده بود 

، آنجا در منظر دید و حساب و قضاوت دیگران قرار می دهد.

نکته ای که بین مادران حقیقی و مادران مجازی (زمین و ..) وجود دارد ،

این است که سرنوشت نهایی و پایان عمر زمین و همه منظومه شمسی با

اتمام عمر بشر  به هم گره خورده است و در قیامت به رشد و

شکوفایی نهایی می رسند ،قفس تنگ دنیا را پاره می کنند و بچه ها را از

خود دور می کنند . در همان صحنه قیامت جشن تولد یا مراسم ماتم برای

آنها برگزار می کنند .

شاید به خاطر تحمل این سختی ها و دردسرهاست که مادران دارای احترام

ویژه و احکام خاصی اند، تا بارش را به زمین بیاندازد هر لحظه آه و درد جان کاهی دارد

و چه مادر مجازی (زمین) که باید تحمل این همه گناه بشر در طول ملیون ها سال را 

داشته و هم بی حرمتی هایی از قبیل خراب کردن محیط زیست و...

لذا  هر روز به در گاه خداوند شکایت کند یا برای عده ای که حرمت اش را دارند دعا کند...

پیامبر اسلام می فرماید:

...مراقب زمین باشید که مادر شما است، هیچ انسانى کار خیر یا شرى بجا نمى‏آورد

مگر اینکه زمین از آن خبر مى‏ دهد.1

1-مجمع البیان" جلد 10 صفحه 526. ... فتحفظوا من الارض فانها امکم، و لیس

فیها احد یعمل خیرا او شرا الا و هى مخبرة به

در جریان مشروطیت، دو طیف عمده روحانیون و روشنفکران 

غرب زده نقش محوری در ساختار آن داشتند، سرانجام 

روشنفکران دین ستیز با دسیسه اجانب بخصوص انگلیس

روحانیون اصیل را حذف و خود هم عاقبت ناگواری پیدا کردند. 

لذا وقتی که حکومت قاجار به اوج ضعف خود رسید، دولت انگلیس 

به روشفکران اعتماد نکرد و با یک کوتاه، رضا خان بی سواد

و مستبد را به ریاست حکومت ایران رساند. روشفکران

شیفته غرب در این دوره  معنی واقعی استبداد را چشیدند .

چند نمونه:1

تیمور تاش  را در زندان با آمپول هوا کشتند ، میرزا کریم خان رشتی 

از ترس رضا خان خودکشی کرد ، تقی زاده خود را «آلت فعل» نامید،

فروغی شعر معروف خود را درباره احوال خویش را برای نزدیکانش این 

طور بیان کرد: 

در کف شیر نر خونخواره ای -------------غیر تسلیم و رضا کو چاره ای  

که رضان وقتی این شعر را دید به او گفت : زن ریش دار!!!

و کسروی با افسوس اعتراف کرد که اگر عدالت خانه مورد نظر 

علما پیش می رفت ،هم برای کشور مفید بود و هم از آسیب

اروپایی گرایی ایمن بود ...

این نتیجه غفلت از گفتگو مشرطه خواهان بخصوص طیف روشنفکر با 

سفارت انگلیس بود . زیرا غربی ها مذاکره و گفتگو را فقط ابزار خلع 

سلاح و دفع مخالفان خود می دانند که در آنجا هم محمد علی شاه

 و هم روحانیون مخالف مثل : شیخ فضل الله نوری را با  این ابزار از

بین بردند.

نمونه های امروزی گفتگو با غربی ها در جام خود را نشان داد

که سرانجام تلاش چندین سال دکتر ظریف با پاره کردن قرارداد

توسط ترامپ عملا بر باد رفت.!!

فاعتبروا....

1-بازخوانی مشروطیت ایران ؛ اسلام افضلی  ص 835

اسلام در بعد معنویت هیچ فرقی بین زن و مرد قائل نیست

و تنها تقوا را ملاک برتری می داند . اما در بعد مادی با توجه

به روحیات افراد تقسیم کار می کند و اگر یک امتیاز به مرد

می دهد در جای دیگر یک امتیاز به زن می دهد . اما چیزی

که بیشتر القاء شبهه برای عده ای کرده است آیه:

الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ ...1

بعضی با تمسک به این آیه اسلام را مردسالار و طرفدار

قلدر بازی می دانند غافل از اینکه اولا: در این آیه رجال

فقط شوهر نیست بلکه پدر، برادر و پسر و... را در بر می گیرد.

ثانیا: آیه پرده از یک واقیت بر می دارد که زنان کانون احساس و 

عاطفه اند و مردان کانون مدافع ، مراقب و قوام هستند که این

زور و بازو را در خدمت زن و محافظت زن در برابر نامحرمان و

شیادان جامعه قرار دهند . این شیوه آن قدر طبیعی و پذیرفته

است که حتی در زندگی جیوانات هم جریان دارد و غالبا جنس

نر وظیفه حفاظت از جنس مونث را به عهده می گیرد . 

ثالثا: چون مرد غالبا تجربه بیشتری در متن اجتماع و محیط کسب

و کار دارد و از طرفی هم  وظیفه تامین هزینه و بار سنگین اقتصاد

را بر عهده دارد ، قبول این نوع مدیریت در واقع خدمتی شایسته به

زن است . البته این هم کلیت ندارد و در اموری که شریک هستند وگرنه 

در انجام واجبات یا دفاع از حقوق خود و ...نیاز به اجازه مرد نیست. 

نکته؛ آخر اینکه در زندگی مشترک و جمعی اگر دو نفر بخواهند

ماموریتی را انجام دهند باید یکی به عنوان «رییس» و دیگری

«معاون» انتخاب شود تا هرج و مرج و تضاد پیش نیاید که دنیای 

امروزی هم به شدت از آن استقبال می کند . در خانواده باید یکی

  مسئول باشد و گرنه اختلاف در اجرای امور خانواده زیاد خواهد شد

و چون مرد قوه عقلانیت بر احساسش بیشتر است  به این سمت

منصوب شده که با قلدر بازی و زورگویی خیلی فرق دارد . 

1-نساء آیه 34

خداوند بزرگ به خود «عصر» قسم می خورد برای اهمیت دادن به

موضوع که « انسانها در حال خسر و زیان کار شدن »می باشد.

منظور از عصر چیست؟ مفسرین عصر نزول ، عصر روزها، عصر

امام عصرعج و... را ذکر کردند. اما با تامل در عصر که در قرآن و لغت 

به کار رفته، نکته جالبی به دست می آید و آن دو چیز در معنای

عصر است : یکی عنصر« زمان» و دیگر« مشکلات و سختی ها در آن»

رابطه اینها با هم چیست ؟

در ماده «عصر» عصاره ، چکیده و نتیجه نهایی کارها نهفته است .

اعصر خمرا ..1یعنی فشردن انگور برای گرفتن شراب 

یا انزلناه من المعصرات ماء ثجاجا ..2ریزش باران بر اثر فشار و عصاره گیری از ابرها

یعنی عنصر فشار و عصاره گیری از معنای لغوی آن فهمیده می شود.

بنابراین در اثر گذشت زمان و زیر فشار قرار گرفتن ،عصاره زندگی انسان 

آن گرفته می شود .

مانند؛ عصاره گیری از میوه که آب آن باقی و تفاله آن را بیرون می ریزند ،

روح انسان هم در اثر فشار و سپری شدن زمان ، صقیل داده می شود و

از کالبد جسم یا غرایز حیوانی جدا خواهد شد. و از طرفی هم

جریان استحاله و تغییر  دائمی در آن مشاهده می شود، همانطوری

که انگور به شراب بعد به سرکه تبدیل می شود. طریقه ورود انسان به

دنیا و خارج شدنش را به نمایش می گذارد که در اثر این مشکلات و تحمل

آنها «صیرورت یعنی شدن» پیدا کرده و به لقاء الهی بار می یابد. به

شرطی که در اثر فشار در طول زندگی  بریده و خسته نشود و بی راهه نرود. 

راه آن اسقامت در ایمان و عمل صالح و توصیه است. گویا اکثریت انسانها در

این راه سخت ، کم می آورند و عموما زیان کار خواهند شد که خداوند 

کلمه انسان را با الف و لام (کل)ذکر می کند .

در بعضی از روایات3 آن را به عصر امام زمان عج تطبیق داده اند ، تناسب به

این معنا دارد . چون امام عصر عج عصاره هستی و امام عصر هست ؛یعنی

مجموع هستی همه ماموم اند ، امام و پیشوای آنها امام عصر عج است .

لذا هر فشار و سختی که بر تک تک آنها بیاید ، اول آن فشار بر قلب حضرت

که امام است  می آید و بعد به ماموم ، نتیجه منطقی این که خدا

می داند که هر گناه ما چقدر قلب حضرت را فشار  و به درد می آورد .!!!!

 1- سوره یوسف آیه 36

2-نباء آیه 14

3-مفضل بن عمر می گوید از حضرت صادق علیه السّلام سؤال نمودم از

«وَ الْعَصْرِ» حضرت فرمود: «العصر خروج القائم (عجل اللّه فرجه)

تفسیر برهان :ج 4 ص 504- 

 شبهه :

علوم تجربی توانسته بسیاری از موانع پیش روی انسان را در

زمینه های مختلف، مثل: کشف بیماریهای ، هواشناسی و...را کشف و

مانع بزرگی در برابر بلایای ویرانگر طبیعی ایجاد کنند ، وقتی

این علم می تواند به تنهایی مشکلات انسان را حل کند،

چه نیازی به خداوند برای حل مشکلات داریم ؟

آیا نمی توان خدا پرستی طبیعی را جایگزین خدای نادیده کرد؟

یا حداقل جای پای خداوند را در زمین و مشکلات کاهش داد؟!!

ریشه  طلبکار بودن از خداوند در شکل های مختلف به همان

بحث اومانیسم و انسان محوری بر می گردد که هر روز به بهانه

مختلف آن را مطرح می کنند. یک روز به بهانه آزادی آن را بر 

همه چیز ترجیح می دهند ،گاهی رای و نظر مردم را به بهانه

مردم سالاری بر تعالیم الهی ترجیح ،گاهی سود و ضرر و منافع

اقتصادی را بر همه چیز با ارزش تر می دانند وگاهی علم ،تجربه و

عقل را در مقابل وحی و خداوند قرار می دهند .

علت آن طبق آیه قرآن:بَلْ یُریدُ الْإِنْسانُ لِیَفْجُرَ أَمامَهُ 1        

چون انسان می خواهد در این دنیای مادی رها و آزاد باشد و

حد و مرزی هم برای خود قائل نیست  . چون دین مانع آزادی

مطلق و هوس بازی است هر روز «ایسم »جدیدی در می آورد.

اما جواب این اشکال

دین هرگز نقش علل مادی را انکار نمی کند ولی کشف علل

مادی توسط علوم تجربی را علل قریب یا معده می داند و هرگز

علوم تجربی مستقلا نمی توانند این علل را کشف کند . علت 

نهایی و اصلی به دست خداوند بزرگ است . مثلا در باب وساطت

والدین در تولید بچه یا دخالت کشاورز در رشد و نمو گیاهان، والدین 

و کشاورز واسطه میانی و قریب هستند تا خداوند اراده نکند از

هیچ پدر و مادر با رفتن به هزاران موسسه رویان بچه تولید نخواهد

شد .تلاش دانشمندان علوم تجربی در طول اراده خداوند است

نه در عرض و مستقل اراده خداوند!!!!

1- قیامت آیه 5

قرآن مجید دارای معنایی بلند و باطنی عمیق است که هرکس به 

اندازه لیاقت و استعداد خود از آن بهره می برد. قرآن شناسان علاوه 

بر فن ترجمه ، تفسیر ، تطبیق ، تاویل و شان نزول ، می توانند  

برداشت و نکاتی ناب از آیات داشته باشند که در شان نزول نباشد و

تفسیر به رای هم نباشد. زیرا تطبیق و شان نزول هرگز آیه را محدود به 

یک واقعه گذشته نمی کند.

در قرآن مجید دو سوره کوثر و تکاثر به مثابه آب و سراب ، یا دو روی یک 

سکه اند . ستون فقرات هر دو سوره بر مبنای افزایش و فزونی در زمینه

های معنوی و مادی می چرخد. مخاطبان و بازیگران سوره تکاثر دارای حس 

رقابت بی امان ، پی در پی و نامحدود برای رسیدن به ناکجا آباد و بدون

هدف اند که نتیجه آن خستگی و عقیم شدن در میدان عمل است. حرکتی

که از برون به درون شروع و تا لحظه مرگ ادامه دارد حتی سوف تعلمون ...

اما در سوره کوثر تشنگان به دنبال چشمه ای هستند که سرچشمه آن در خانه 

پیامبر اسلام و حضرت زهرا سلام الله سرازیر و  تا لقای الهی جریان دارد . این 

کشش از درون به برون در حرکت است .

خداوند در درون هر کسی یک شعبه از این کوثر تعبیه کرده است که افراد می تواند 

آن را حفاری کند و از آن بهره مند شوند. کار اصلی و درجه یک پیامبران این بوده که 

راه استخراج آن را به بشر بیاموزند .خطبه اول نهج البلاغه :یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ

ثور  به معنی گاو است ، چون زمین را شیار و شخم می زندو برای بهره برداری اماده 

می کند. ثور به معنی انقلاب هم  آمده یعنی کار انبیاء ، انقلاب فرهنگی است  تا راه شیار

درون را به مردم بیاموزند و گنج های درونی مردم را شکوفا کنند.

همان طوری که چاه کن ها با حوصله و تدریج چاه می کنند و به آب می رسند

که درون زمین ، سفره های زیر زمین یکی می شوند ، هر چند روی آن آبها را خاک 

پوشانده و بر روی آن می نشینند ، در درون هر کدام از ما هم یک چاه و چشمه 

کوثر است که اگر درست حفاری شود در درون آن  به کوثر پیامبر اسلام وصل خواهد 

شد . الان این کوثر با خاک غرایز پوشیده شده است و با خلوت گزینی شبانه با خود ،

خداوند و مراقبت ویژه به تدریج به کوثر معرفت خواهد رسید . 

جمله ی معروفی هست که «انقلابی ماندن از انقلاب کردن سخت تر است».

برای اینکه انسان انقلابی بماند، باید راه و روش انقلابی ماندن را بداند و در 

غیر این صورت به مرور زمان بر اثر غفلت از ریل انقلاب خارج خواهد شد .

انقلابی ماندن هم با سفارش حل نمی شود؛ بلکه چکاب روزانه و لحظه ای 

می خواهد . روش انقلابی ماندن را امام علی علیه السلام در نهج البلاغه

بیان فرمود . لذا زمانی که مالک روانه صفین شد،فنون و قوانین جنگ با

دشمن را بیان کرد.وقتی در میدان جنگ و در سنگر هستید. دشمن هر

لحظه آماده حمله است ، اگر غفلت کنید و بخوابید، دشمن از فرصت

استفاده کرده و ضربه نهایی خود را خواهد زد. بنابراین یک سنگربان باید

طوری بخوابد که دشمن نتواند او را اسیر یا نابود کند باید خواب را مضمضه

کند فرمود: لا تَذُوقُوا النَّوْمَ إِلاَّ غِرَاراً أَوْ مَضْمَضَهًْ » 1 «غراره»  همانطور که آیت

الله جوادی معنا کردند؛ به معنی مزمزه است . آدم که وضو می‌گیرد آب 

را در دهن مزمزه و سپس دور می ریزد که یک عمل مستحبی است .

فرمود: شما که سنگربان هستید، خواب را در چشمایتان مز‌مزه کنید 

و آن را فرو نبرید یعنی در سنگر به خواب عمیق نروید. همان‌طوری که

یک روزه‌دار وقتی که می‌خواهد وضو بگیرد آب را مزمزه می‌کند و آن را 

 نمی‌خورد. شما هم با خواب این کار را بکنید.

امروز که دشمن با تمام امکانات در جنگ اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی

و...به میدان آمده است، خواب و غفلت باعث از دست دادن زمین  انسانی ،

فکری و...انقلاب خواهد شد .لذا خود پیامبر اسلام هم در عمل در مواجه با

دشمن درون یعنی نفس و شیطان  از این روش استفاده کرد و هرگز خواب بر

چشمانش نمی رفت و خواب را مزمزه می کرد . لذا مهمترین ابزار برای رام کردن

نفس و شیطان، نماز شب و شب زنده داری است . حضرت نماز شب را به

چند قسمت تقسیم و هر بار دو یا چهار رکعت  آن را می خواتد، بعد مقداری خواب و

دوباره ادامه می داد درست؛ مثل یک سنگر بان در برابر دشمن عمل می کرد.

لذا نباید به اندازه یک لحظه  و مضمضه از مکر و نقشه دشمن غافل بود.

متاسفانه کسانی که پرونده ای در انقلاب داشته و الان به ریش

انقلابیون می خندند ، چون به خواب عمیق غفلت و مادی گرایی رفتند

و خودشان هم نمی دانند که از قطار انقلاب خارج شدند.

1- نامه 11 نهج البلاغه 

وقتی عده ای در قرآن فقط دغدغه دنیا و خواهان آن هستند،

خداوند در آیه بعد با انتقاد و نکوهش این کوته فکران می فرماید: 

مردان الهی کسانی هستند که به دنبال دنیا و آخرت باشند و آن 

هم از بهترین نوع آن و به تعبیر خودمانی دنیای خوب خوب باشند .

رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً...1

که ذکر روزانه مومنین در قنوت نماز هاست . اما دنیای خوب چیست و راه 

رسیدن به آن چگونه است ؟

امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمودند : منظور

  رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِی الْآخِرَةِ وَ الْمَعَاشُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِی الدُّنْیَا.2

یعنی آخرت خوب در رضایت الهی و ورود به بهشت تعریف شده و دنیای خوب 

هم در فراهم بودن مایحتاج زندگی و خوش اخلاقی نهفته است . هر کسی این 

دو ویژگی را داشته باشد به دنیای خوب خوب مورد رضایت الهی دست یافته است.

دنیایی که در آن بین زن و شوهر دعوا  ، زد و خورد یا طلاق نباشد، لقمه حلال 

و ساده بدون نگرانی و داشتن فرزندان پاک و اخلاق گشاده باشد، این دنیا زیبای 

قرآن است و بقیه آرزوهای تجملی و..بازی در نقشه نفس است. 

اما راه رسیدن به دنیا خوب طبق آیات الهی کدام است؟

در سوره نحل آیات 120 و تا 122 راه و روش رسیدن به این الگوی را بیان می کند.

شاکر و حق شناس بودن نعمت های الهی ودرست مصرف کردن آنها و از طرف دیگر 

راه مستقیم ، نداشتن شرک و روح توحیدی در زندگی داشتن باعث اقبال نعمت های 

الهی می شود که متاسفانه نوع و غالب افراد حس کفران را دارند که باعث گله مندشدن 

خود خداوند شده است.قَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ .3

صالحین مراتبی دارد که قله ان متعلق به اهل بیت پیامبر اسلام است که حضرت ابراهیم ع 

هم ارزوی ان را دارد و گرنه خود حضرت در دنیا حزء صالحین است .

1- سوره بقره ؛ 201

2- تفسر برهان ذیل ایه 

3-سبا ؛ 63

جهانی که ما در آن به سرمی بریم پر ازهزاران هزاران قانون  است، که 

گاهی توسط بشر و گاهی توسط خداوند جهان افرین نوشته شده اند.

هر کسی بخواهد در هر زمینه اعم از علمی ، معرفتی ، اقتصادی و... موفق

شود، باید قانون آنرا خوب یاد بگیرد تا به  کمال آن رشته برسد . اگر کسی 

نخواهد آن را یاد بگیرد و یا قانون شکنی کند ، چوب بی قانونی بر پیکرش نواخته 

خواهد شد. و با وجود تلاش زیاد از زندگی خسته و دلسرد خواهد شد مثل شنا 

کردن بر خلاف آب خواهد بود . 

در بین انواع قوانین به روزترین و دقیق ترین قانون ها در قرآن جریان دارند که سعادت 

دو جهان را تضمین خواهد کرد . به این خاطر فرمودند: روزانه مقداری از این قانون اساسی 

خداوند را بخوانید و زندگی را با آن چک کنید.  نمونه ای از این کتاب قانون زندگی تقدیم

می شود. 

قانون رسیدن به مقام نیکوکار و بزرگواری

نیکوکاری یک مدال و درجه افتخار است که هر کسی آن عنوان را داشته باشد ، مورد ستایش 

همگان خواهد بود و در بهترین قسمت قلب  آنها جای خواهد گرفت . روش آن در سوره آل عمران 

این طور امده است: "هرگز به نیکی (کامل) نمی‌رسید تا از آنچه خود دوست دارید انفاق نمایید ".1

این قانون نیکوکاری -که در درون خودش انواع موفقیت ها  و کمال ها را ذخیره کرده - بیان می‌کند

که تا از بهترین‌ها در زندگی نگذرید به بهترین موفقیت‌ها دست پیدا نخواهید کرد . هر چه بخشش

بیشتر ، کامیابی بیشتری خواهد بود .

ا نکته مهمی که این قانون به ما آموزش می دهد،این که ریشه خیلی از ناکامیها ،اضطراب ها

و ترس ها داشتن وابستگی شدید است که با رها کردن انها انسان در دنیا و آخرت آزاد خواهد

شد و از آرامش روحی بالایی بر خوردار خواهد شد که تمام  کامیابیها در سایه روح آرام

شکل خواهد گرفت و مضافا اینکه حمایت کامل خداوند را به یاری انسان در شرایط سخت

جذب خواهد کرد .

متاسفانه بعضی در حد یک فرضیه آن را قبول ندارند تا در آزمایشگاه زندگی مدتی و لو کوتاه آن را 

آمازیش کنند تا دید جدیدی نسبت به آن پیدا کنند.

1-لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّی تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ .آل عمران ، 92

دسته ای از افراد سعی می کنند به تمام حقایق دینی از جمله؛

قرآن ،وحی ، معجزه و...را با علل مادی تفسیر کنند ، چون هر

چه در طبیعت رخ دهد باید علل طبیعی و مادی داشته باشد و

قائل به اصالت ماده اند و قرآن را که سرمایه اصلی دینست را سخن 

خود پیغمبر اسلام و وحی را هم نفس پیامبر اسلام بدانند و از طرفی 

ادبیات پیامبربزرگ هم مختص آن زمان بوده ؛لذا امروز کار آیی ندارد و کل دین 

تاریخ مصرفش گذشته است !!! این سخنان با ادبیات جذاب در کانال ها به 

اشتراک می گذارند .

جواب 

عینک انسان به هر رنگی که باشد، موجودات را به آن رنگ نشان می دهد،

این افراد مادى همه چیز را با عینک مادیت مى‏ بینند، و چون خودشان هم

مادى و عاشق مادیاتند، لذا در نظر آنان معنویات و ما وراى طبیعت مفهوم ندارد،

و هر چه از حقائق دین که برتر از ماده ‏،به گوششان بخورد تا سطح مادیت

پائینش آورده، معناى مادى جامدى برایش درست مى‏کنند،(عینا مانند کودک خاک

‏نشین، که عالیترین شیرینى را تا با کثافت آغشته نکند نمیخورد). ما هیچ

قانونی نداریم که هر چه در طبیعت اتفاق بیافتند باید علت مادی داشته باشد،

ناقه صالح یا عصای موسی به اژدها در این طبیعت اتفاق افتادند ولی علت خارق

العاده و ماوراء طبیعت داشتند. هر چند در ظاهر مثل حوادث طبیعی اند ولی از نظر

پیدایش و کیفیت فرق اساسی دارند . قانون مشترک این است همه محکوم قانون

علیت اند ولی علت گاهی علت مادی است و گاهی نیست. لذا این سخن مادیون

یک مغالطه بیش نیست .

این درست بکسى می ماند رشته تحصیلی اش ادبیات است، و بخواهد با آن 

احکام پزشکی  را اثبات و یا نفى کند، این یک نوع فضولی است که 

علمى که در باره اسرار  طبیعت بحث مى ‏کند، بخواهد حقایق خارج از طبیعت 

را نفی کند بلکه راه دیگری دارد که در قاموس ذهن آنها نمی گنجد.